In onderstaand artikel komen aan de orde (in de genoemde volgorde): elektronische post en bestanden; Telnet protocol; anonieme ftp; elektronische communicatie; discussiegroepen en World Wide Web.

NETIQUETTE

De Netiquette is een verzameling van regels die ervoor moet zorgen dat de communicatie tussen mensen op het internet in de juiste banen verloopt. Men hoeft zich er niet aan te houden, maar het is wel zeer zeker aan te raden om problemen te voorkomen.

Deze pagina’s gaan over de Netiquette, oftewel de etiquette van het internet. De meeste gedragsregels voor het internet zijn zeer voor de hand liggend. Gebruikers van het internet vergeten echter wel eens dat ze via het netwerk, net als in het gewone leven, met mensen communiceren en niet met machines. De Netiquette is een verzameling van regels die ervoor moet zorgen dat de communicatie tussen mensen op het internet in de juiste banen verloopt. Men hoeft zich er niet aan te houden, maar het is wel zeer zeker aan te raden om problemen te voorkomen.

INTRODUCTIE

Het is essentieel dat elke gebruiker op het internet zijn/haar eigen verantwoordelijkheid ten aanzien van services, sites, systemen en personen draagt. De gebruiker is uiteindelijk zelf verantwoordelijk voor zijn/haar acties op het internet.

Tot misbruik kunnen gerekend worden: het plaatsen van onrechtmatige informatie op een systeem, het gebruik van stuitende taal in publiekelijke of private berichten, het verzenden van berichten die het werk van de ontvanger of de snelheid van diens systeem afremmen, het verzenden van kettingbrieven/reclameboodschappen naar mailinglists of personen en andere vormen van netwerkmisbruik die verstopping van netwerken veroorzaken of het werk van anderen verstoren.

ELEKTRONISCHE POST EN BESTANDEN

De inhoud en het onderhoud van de elektronische postbus is de verantwoordelijkheid van de gebruiker zelf.

• Controleer elke dag of u post heeft gekregen; •Verwijder berichten die u niet wilt bewaren onmiddellijk om diskruimte te besparen
• Laat zo min mogelijk berichten in uw elektronische postbus staan
• Postberichten kunnen gedownload worden of als file weggeschreven zodat ze op (floppy)disk bewaard kunnen worden voor de toekomst
• Ga er nooit vanuit dat uw e-mail slechts door uzelf gelezen kan worden. Anderen kunnen de mogelijkheid hebben om toegang te krijgen tot uw e-mail. Verzend of bewaar dus geen uiterst vertrouwelijke gegevens bij uw provider, maar haal deze over naar uw eigen systeem
• De inhoud en het onderhoud van de homedirectory (een stukje diskruimte, gereserveerd voor een bepaalde gebruiker) is de verantwoordelijkheid van de gebruiker zelf
• Zorg dat u zo min mogelijk bestanden opgeslagen heeft in uw homedirectory. Download zoveel mogelijk files naar floppy’s of naar de harde schijf van uw eigen PC
• Laat uw systeem regelmatig en routinematig onderzoeken door een virusscanner, vooral wanneer u bestanden van een ander systeem heeft gedownload naar uw eigen computer. Dit om de verspreiding van een eventueel virus te voorkomen
• Uw bestanden kunnen toegankelijk zijn voor mensen met de juiste systeem-privileges. Bewaar daarom nooit vertrouwelijke gegevens in uw homedirectory

TELNET PROTOCOL

• Veel services die via telnet te bereiken zijn hebben online documentatiefiles beschikbaar. Download deze en lees de instructies lokaal, in plaats van on line te blijven om op die manier de werking van het systeem via vallen en opstaan te achterhalen
• Wees beleefd tegenover andere gebruikers die (ook) op zoek zijn naar informatie. Dit houdt in dat u niet langer op het systeem aanwezig moet zijn dan nodig is. Haal de door u gewenste informatie op en verlaat daarna direct het systeem
• Download gevonden data of informatie naar uw eigen computer zodat u niet te lang op een systeem blijft rondhangen. U kunt deze informatie later off line lezen.

ANONIEME FTP – FILE TRANSFER PROTOCOL

• Gebruikers moeten op de PASSWORD-prompt reageren met hun e-mailadres, om zo de beheerders van de FTP-site de mogelijkheid te geven om de mate waarin hun FTP-archief wordt benut vast te stellen. Wanneer uw e-mailadres een foutmelding veroorzaakt, gebruik dan GUEST als PASSWORD
• Indien mogelijk, zorg er dan voor dat u grote downloads (1Mb of meer) buiten kantooruren verricht. Probeer er ook voor te zorgen dat het op de geografische plaats waar de FTP-server staat die u aanspreekt laat in de avond is
• Houd uzelf aan tijdrestricties zoals die opgegeven worden door FTP-sites. Let daarbij op het feit dat u niet in lokale tijd moet denken, maar in de actuele tijd zoals die is op de geografische plaats waar de FTP-server staat
• Kopieer gedownloade bestanden naar uw eigen computer om binnen de gestelde diskquota te blijven (wanneer u bestanden downloadt via een login-verbinding)
• Indien mogelijk, doe dan Archie-zoektochten in mailvorm
• Het is de verantwoordelijkheid van de gebruiker om gedownloade programma’s na te kijken op copyrights of licenties. Wanneer het programma nuttig voor u is, betaal dat de registratiekosten. Bij twijfel: niet kopiëren; er zijn veel gevallen waarin software waar copyright op rust in FTP-archieven terecht komt. Ondersteuning voor een gedownload programma kunt u krijgen bij de maker(s) van het programma. Verwijder ongewenste programma’s van uw systeem

ELEKTRONISCHE COMMUNICATIE

• Geef nooit uw loginnaam en toegangscode aan een andere persoon, tenzij dit de beheerder van uw eigen site is. U bent te allen tijde verantwoordelijk voor uw eigen logingegevens
• Ga er nooit vanuit dat uw e-mail berichten strikt privé zijn, of dat ze enkel door uzelf en de ontvanger gelezen kunnen worden. Mensen met de juiste privileges kunnen uw berichten ook lezen. Zend dus nooit hoogst vertrouwelijke informatie per e-mail aan iemand toe, tenzij deze informatie vercijferd (encryptie) is via bijvoorbeeld PGP (Pretty Good Privacy)
• Wanneer u een boos getint berichtje aan iemand wilt versturen, lees dit dan, voordat u op de verzendknop drukt, eerst nog even door. Ga bij uzelf na of u de persoon aan wie u het berichtje richt de inhoud van het bericht ook recht in het gezicht zou durven zeggen. Wanneer dit niet het geval is, verstuur dan het berichtje niet
• Houdt paragrafen en berichten kort en duidelijk
• Wanneer u een andere persoon ‘quote’ (teksten uit een vorig bericht aanhalen), laat dan alles weg wat niet direct van toepassing is op uw antwoord. Stuur in een reply-mail dus niet het complete originele mailtje mee. Zorg ervoor dat hetgeen u wel laat staan een goede context vormt voor uw reply-mail. Niemand houdt ervan om een ellenlang verhaal met vele quotes te moeten doorspitten, om uiteindelijk onderaan de melding “Vind ik ook, ja” te vinden
• Richt uzelf op een enkel onderwerp per berichtje en geef altijd een duidelijk subject (onderwerp) aan het berichtje mee, zodat de lezer het berichtje snel kan lokaliseren. Verzend desnoods meerdere berichtjes wanneer u een aantal onderwerpen aansnijdt die niet direct iets met elkaar te maken hebben
• Maak geen commercieel of persoonlijk gebruik van academische netwerken
• Zet onderaan uw e-mail-berichten een signature (een soort elektronische handtekening) wanneer u communiceert met mensen die u niet persoonlijk kennen of wanneer u berichten verstuurt aan een steeds wisselende groep mensen
• De signature moet uw naam, uw positie, uw bedrijf en uw e-mailadres vermelden en mag niet langer zijn dan vier regels. Extra informatie zou kunnen bestaan uit uw adres en telefoonnummer
• Gebruik enkel hoofdletters in uw berichten voor het benadrukken van een belangrijk punt of om een titel/header aan te geven. Het in hoofdletters schrijven van complete woorden, die geen titels zijn, wordt over het algemeen als onbeleefd beschouwd en betiteld als SCHREEUWEN
• *Asterisks* rond een woord kunnen gebruikt worden om de nadruk op dat woord te leggen
• Gebruik een underscore voor en achter een boektitel, bijvoorbeeld: _De Tovenaar van Oz
• Limiteer de lengte van een regel tot ongeveer 65-70 karakters en gebruik geen speciale karakters (karakters met accenten, lijnen en dergelijke). Dit om te voorkomen dat anderen problemen krijgen met het lezen van uw e-mailVerstuur nooit kettingbrieven via het internet
• Volg altijd de reguliere route om met uw superieuren te communiceren. Zend dus bijvoorbeeld geen klacht direct naar de “top”, enkel omdat het mogelijk is
• Wees professioneel en voorzichtig in wat u over anderen zegt. Een e-mail is snel doorgestuurd naar eventuele betrokkenen
• Respecteer copyright en licentiebepalingen. Vermeld altijd uw bronnen en referenties
• Het wordt als zeer grof beschouwd om persoonlijke e-mail door te sturen aan mailing lists of nieuwsgroepen, zonder daartoe toestemming verkregen te hebben van de oorspronkelijk auteur van de e-mail
• Het gebruik van return receipts (een melding die naar de schrijver van een e-mail verstuurd wordt op het moment dat de ontvanger de betreffende e-mail leest) wordt als een inbreuk op de privacy beschouwd
• Wees voorzichtig met sarcasme en humor. Omdat non-verbale communicatie ontbreekt bij elektronische communicatie, kan uw grap uitgelegd worden als kritiek. Wanneer u grappig probeert te zijn, gebruik dan zogenaamde emoticons, ofwel smileys, om uw gevoelens uit te drukken. Dit is een voorbeeld van zo’n smiley voor het aanduiden van humor ? (kantel uw hoofd 90 graden naar links, u ziet dan een lachebekje)
• Afkortingen kunnen gebruikt worden voor het inkorten van tekst. Let er echter wel op dat teveel afkortingen verwarrend werken voor de lezer. Voorbeelden van afkortingen zijn:
  * IMHO = in my humble/honest opinion (naar mijn bescheiden/eerlijke mening)
  * FYI = for your information (te uwer informatie)
  * BTW = by the way (terzijde)

DISCUSSIEGROEPEN

Sommige mailing lists veroorzaken maar weinig verkeer, terwijl andere uw mailbox kunnen overspoelen met enkele honderden berichten per dag. Deze berichten eisen allemaal een stukje verwerkingstijd op en beperken daarmee de capaciteit van het systeem. Houdt daarom het aantal inschrijvingen op mailing lists zo laag mogelijk. Zorg er ook voor dat de post die binnenkomt via mailing lists zowel uw disk-quota als uw eigen capaciteit niet te boven gaat;

• Wanneer u zich abonneert op een mailinglist/nieuwsgroep, kijk dan eerst een aantal dagen wat de ‘feel’ van die groep is voor wat betreft het type vragen dat gesteld wordt en het type vragen dat niet gewaardeerd wordt. Dit heet ook wel ‘lurken’. Begin pas met het posten van artikelen wanneer u zich comfortabel voelt in een nieuwsgroep
• Probeer uit te vinden of er een FAQ (Frequently Asked Questions) is voor de discussiegroep waar u graag aan deel wilt nemen. Doorgewinterde leden van een discussiegroep raken snel geirriteerd wanneer ze telkens opnieuw dezelfde vragen weer zien verschijnen
• Volg bij een mailinglist de richtlijnen zoals die gepost zijn door de listeigenaar. Deze listeigenaar bepaalt zelf de lokale netiquette voor zijn/haar mailinglist
• Denk eraan dat sommige discussiegroepen leden uit veel verschillende landen hebben
• Ga er niet van uit dat iedereen een verwijzing naar TV, film, popcultuur of actuele gebeurtenissen in uw land begrijpt. Als er echt een dergelijke verwijzing gemaakt moet worden, geef er dan ook enige verklarende uitleg bij
• Ga er niet van uit dat iedereen geografische referenties die u maakt begrijpt wanneer het gaat om lokale of nationale verwijzingen
• Neem niet aan discussies deel, enkel om beledigende opmerkingen te kunnen posten
• Houdt uw vragen en commentaren relevant ten aanzien van het onderwerp van de discussiegroep. Wijk niet uit naar zijpaden, maar volg de rode draad
• Wanneer iemand een bericht post, dat niet in de discussiegroep thuishoort, wijs hem/haar daar dan niet op via die discussiegroep. Dit is om vervuiling van de groep te voorkomen. Stuur liever een e-mail naar de bewuste persoon. Begin ook niet direct met flamen, maar leg de verdwaalde persoon liever even uit in welke discussiegroep bij/zij wel terecht kan
• Wanneer iemand een bericht post, dat niet in de discussiegroep thuishoort en iemand reageert daar kritisch op, stuur daar dan NIET nog een berichtje achteraan met als inhoud: “Nou, IK vond het wel goed en veel anderen waarschijnlijk ook. Je zou eens wat lichtvaardiger moeten zijn en ons niet lopen vertellen dat we ons aan het onderwerp moeten houden!!!”
• Wanneer u langer dan een week weg bent, zeg dan uw abonnementen op mailinglists of LISTSERV-services op
• Wanneer u een antwoord weet op iemands vraag, stuur hem dat antwoord dan per e-mail toe. Van twintig keer hetzelfde antwoord op een grote mailinglijst kan uw mailbox aardig vol raken
• Wanneer u een andere persoon ‘quote’ (teksten uit een vorig bericht aanhalen), laat dan alles weg wat niet direct van toepassing is op uw antwoord. Stuur in een reply-mail dus niet het complete originele mailtje mee. Zorg ervoor dat hetgeen u wel laat staan een goede context vormt voor uw reply-mail. Niemand houdt ervan om een ellenlang verhaal met vele quotes te moeten doorspitten, om uiteindelijk onderaan de melding “Vind ik ook ja” te vinden
• Wees discreet bij het posten van lange berichten. Het verdient de voorkeur om in een mailtje een bronvermelding op te nemen en een beschrijving hoe men aan een bepaald document kan komen, in plaats van dat document mee te zenden. Wanneer u dan toch een lang bericht moet posten, waarschuw de lezers dan even met een opmerking aan het begin van de mail: LET OP: LANG BERICHT of natuurlijk WARNING: LONG MESSAGE
• Wanneer u een enkel bericht in meerdere nieuwsgroepen post (het zogenaamde “crossposting”) zet dan bovenaan het bericht naar welke nieuwsgroepen een kopie is verzonden in combinatie met een verontschuldiging voor de duplicaten
• Weersta de verleiding om anderen op de lijst te “Flamen” (het toezenden van beledigende of terechtwijzende berichten). Denk er aan dat de discussies openbaar zijn en bedoeld voor constructieve uitwisseling van ideeën. Behandel de anderen op de lijst exact zoals u zou willen dat zij u behandelen
• Wanneer u een vraag post in een discussiegroep, verzoek de lezers dan om antwoorden direct per e-mail aan u toe te zenden en beloof dat u een samenvatting van de binnengekomen antwoorden in de discussiegroep zult posten (en doe dat uiteraard ook)
• Wanneer u een berichtje wilt versturen in reactie op een berichtje dat in een discussiegroep is verschenen, controleer dan of het adres waarheen het berichtje gaat wel goed is ingesteld. Het kan erg beschamend zijn wanneer een persoonlijk gericht berichtje in de nieuwsgroep terecht komt
• Wanneer u zich aanmeldt bij een discussiegroep, bewaar dan de bevestigingsmail van de aanmelding, zodat u altijd het juiste adres om uzelf af te melden bij de hand hebt
• Gebruik uw persoonlijk e-mail account en geen gedeeld account van de zaak
• Soms sturen mensen SUBSCRIBE of UNSUBSCRIBE berichten direct naar een mailinglist. Wees in dat geval tolerant en lever eventueel wat meer informatie over het op juiste wijze aan- of afmelden van de mailinglist
• Andere mensen op een mailinglist zijn niet in uw verlangen om toegevoegd of verwijderd te worden van de list geinteresseerd. Verzoeken rond administratieve taken moeten naar het juiste adres gestuurd worden en zeker niet naar de mailinglist zelf:

LISTSERV GROUPS: LISTSERV@host
MAILING LISTS: listname-REQUEST@host
of: listname-OWNER@host

Om uzelf bij een Mailinglist of LISTSERV group aan of af te melden stuurt u in de body van de e-mail het volgende mee: SUBSCRIBE listname voornaam achternaam (voor het aanmelden) (voor het aanmelden). UNSUBSCRIBE listname (voor het afmelden)

WORLD WIDE WEB

• Plaats geen grote grafische afbeeldingen in uw HTML-documenten. Het verdient de voorkeur om postzegelgrote afbeeldingen in uw pagina op te nemen, zodat de gebruiker erop kan klikken om de afbeelding op volledige grootte binnen te halen. Sommige gebruikers maken gebruik van trage modems, waardoor het binnenhalen van afbeeldingen erg veel tijd in beslag neemt
• Wanneer u video- of geluidsbestanden in uw pagina zet, geef dan in de beschijving van het bestand ook aan hoe groot deze is (bijv. 10 KB of 2 MB), zodat de gebruiker weet hoe lang het ongeveer duurt voordat het bestand binnen is
• Houd de namen in de URL’s simpel wanneer u een pagina samenstelt. Maak dus niet afwisseld gebruik van hoofd- en kleine letters
• Wanneer u in twijfel bent over de juistheid van een URL, probeert u dan eerst het domeinadres te bereiken. Ga daarna door de site zoeken naar de juiste pagina

Voorbeelden:
http://www.cern.ch
http://www.fau.edu
http://www.nl.net
http://www.cpsr.org

• Een pagina die gebruik maakt van een image map zonder dat er tekstuele links op de pagina staan, is niet toegankelijk voor gebruikers zonder een grafische WWW-browser. Zorg er altijd voor dat er tekstuele links in uw pagina staan
• WWW-connecties kunnen zeer veel bandbreedte in beslag nemen. Het is een goed idee om in het kader van de snelheid van een sessie en het beperken van het bandbreedteverbruik het automatisch binnenhalen van grafische afbeeldingen uit te zetten wanneer deze niet direct nodig zijn voor de begrijpelijkheid van een document. Dit kan binnen de meeste grafische browsers op eenvoudige wijze ingesteld worden. Wanneer u bij een pagina komt waarvan u de afbeeldingen toch nog wilt zien, dan kunt u die altijd nog binnenhalen met uw browser
• Het is WWW-auteurs zeker aan te raden om documenten op het web te beschermen via een Trademark (TM) of Copyright (C) symbool op de pagina
• Zet onderaan uw HTML-pagina(s) uw eigen e-mailadres om mensen zo de kans te geven om op uw pagina(s) te reageren
• Wanneer u de actuele URL in de broncode van uw pagina plaatst, dan kunnen mensen die uw document hebben uitgeprint op de uitdraai zien welke pagina ze exact uitgeprint hebben
• Vermeld op uw pagina(s) wanneer u de laatste (relevante) wijzigingen heeft gepleegd aan die pagina(s)
• U bent zelf verantwoordelijk voor de informatie die via uw pagina(s) wordt verspreid. U mag geen pagina’s creëren die in strijd zijn met de wet

DE TIEN GEBODEN VOOR COMPUTER-ETHIEK
van het Computer Ethics Institute

1. Gij zult de computer niet gebruiken om anderen te schaden
2. Gij zult andermans computerwerk niet verstoren
3. Gij zult niet rondneuzen in andermans bestanden
4. Gij zult de computer niet gebruiken om te stelen
5. Gij zult de computer niet gebruiken om een valse getuigenis af te leggen
6. Gij zult geen software kopieren of gebruiken waar gij niet voor hebt betaald
7. Gij zult andermans computercapaciteit niet gebruiken zonder toestemming
8. Gij zult niet andermans geestesvruchten als uw eigen dragen
9. Gij zult nadenken over de sociale consequenties van de programma’s die gij maakt
10. Gij zult de computer met overleg en respect gebruiken